สรุปสาระสำคัญของบทความ “Exposure assessment of aflatoxins in Thai peanut consumption” งานวิจัยจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ 1. ความเป็นมา อะฟลาทอกซิน (Aflatoxins; AFs) เป็นสารพิษที่สร้างโดยเชื้อรา Aspergillus flavus และ A. parasiticus มักพบในอาหารและวัตถุดิบ เช่น ข้าวกล้อง พริกแห้ง พริกป่น อาหารแห้ง เครื่องเทศ กาแฟ และถั่วลิสง AFs โดยเฉพาะ Aflatoxin B1 (AFB1) ถูกจัดเป็นสารก่อมะเร็งกลุ่มที่ 1 โดย IARC และทนต่อความร้อนมากกว่า 260 องศา ทำให้ไม่ถูกทำลายด้วยการปรุงอาหาร ถั่วลิสงเป็นส่วนประกอบหลักในอาหารไทยหลายชนิด เช่น ผัดไทย ส้มตำ ต้มยำกุ้ง จึงมีความเสี่ยงต่อการได้รับสารพิษนี้ 2. วิธีการศึกษา เก็บตัวอย่าง ถั่วลิสงดิบ คั่ว และบด จำนวน 60 ตัวอย่าง จากตลาดค้าปลีกและค้าส่งในกรุงเทพฯ ระหว่าง พ.ย. 2013 – ม.ค. 2014 วิเคราะห์การปนเปื้อนอะฟลาทอกซินด้วยวิธีมาตรฐาน (AOAC) โดยใช้ HPLC เปรียบเทียบประสิทธิภาพของคอลัมน์ตรวจสอบเชิงพาณิชย์ (AflaTest IAC) และคอลัมน์ที่พัฒนาขึ้นเอง (KU-AF02 IAC) ประเมินการได้รับสารพิษ (exposure) โดยใช้ข้อมูลการบริโภคถั่วลิสงของคนไทยจากฐานข้อมูลของ ACFS 3. ผลการศึกษา อัตราการปนเปื้อน ถั่วลิสงดิบ: 80% พบ AFs ถั่วลิสงคั่ว: 100% พบ AFs ถั่วลิสงบด: 100% พบ AFs และมีระดับสูงที่สุด ปริมาณการปนเปื้อนสูงสุด ถั่วบด: AFs สูงสุด 362.48 ng/g (ค่าเฉลี่ย 68.22 ng/g) ถั่วดิบ: ค่าเฉลี่ย 47.11 ng/g ถั่วคั่ว: ค่าเฉลี่ยต่ำสุด 13.50 ng/g ค่าการได้รับเฉลี่ย (Average daily intake) ถั่วดิบ: 0.49 ng/kg bw/day ถั่วคั่ว: 0.40 ng/kg bw/day ถั่วบด: 2.13 ng/kg bw/day กลุ่มเด็ก (6–9 ปี) ที่บริโภคถั่วบดในระดับสูง (97.5 percentile) มีการได้รับสูงสุดถึง 11.24 ng/kg bw/day 4. ความเสี่ยงต่อสุขภาพ การบริโภคถั่วลิสงเป็นแหล่งหลักของการได้รับอะฟลาทอกซินในคนไทยถึง กว่า 90% ของปริมาณที่ได้รับจากอาหารทั้งหมด การบริโภคถั่วลิสงเป็นสาเหตุของมะเร็งตับ และมะเร็งชนิดอื่นๆในประเทศไทย 5. ข้อสรุปและข้อเสนอแนะ ถั่วบด เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีความเสี่ยงสูงสุดต่อการได้รับอะฟลาทอกซิน การปนเปื้อนในถั่วลิสงไทยยังเป็นปัญหาที่มีผลต่อสุขภาพประชาชน โดยเฉพาะผู้ที่บริโภคถั่วลิสงในปริมาณมาก จำเป็นต้องมีมาตรการ ควบคุมคุณภาพตั้งแต่การผลิต เก็บเกี่ยว และแปรรูป รวมถึงการติดตามตรวจสอบอย่างเข้มงวด เพื่อป้องกันความเสี่ยงจากอะฟลาทอกซิน *** ประเทศไทยมีกฎหมายมาตรฐานบังคับสินค้าเกษตร การปนเปื้อนสารก่อมะเร็งอะฟลาทอกซินในถั่วลิสง ประกาศใช้มาสิบปีแล้ว แต่ไม่มีหน่วยงานรัฐไหนจะสนใจใช้บังคับ ผลลัพธ์ก็อย่างที่เห็นตกอยู่กับผู้บริโภค เป็นมะเร็งตายปีละเป็นแสนคน